Την παραμονή των Φώτων, της τελευταίας γιορτής του 12ημέρου, ημέρα άλαδης νηστείας, από το πρωί τα παιδιά γύριζαν στις γειτονιές του Λιοπεσίου και έψαλλαν:
«Σήμερα τα Φώτα κι ο φωτισμός
και χαρά μεγάλη κι ο αγιασμός…»
Ο παπάς κρατώντας ένα κλαδί βασιλικό μαζί με το σταυρό και συνοδευόμενος από μικρό παιδί που κρατούσε την αγιαστούρα (δοχείο με αγιασμό), περνούσε απ’ όλα τα σπίτια του χωριού για να διώξει μακριά τους καλικάντζαρους και τα δαιμόνια.
«Φύγετε να φύγουμε
γιατί έρχεται ο παπάς
με την αγιαστούρα του
και με τη βρεχτούρα του».
Το βράδυ της παραμονής λεγόταν το «μεγάλο καλημέρι» από μεγάλους σε ηλικία άνδρες στα σπίτια και στα καφενεία. Τα κάλαντα αυτά δεν τα βρίσκουμε σε κανένα άλλο μέρος της Ελλάδας και είναι σημαντικά γιατί είναι συνδεδεμένα με το σπίτι, την καλή χρονιά, την καλή σοδιά, το νοικοκύρη, την κυρά και τα παιδιά τους:
«Και στον καλημερίζουμε τούτο μας τον αφέντη
αφέντη μου πεντάφεντε πέντε φορές αφέντη
πέντε κρατούν το μαύρο σου κι οκτώ το σαλιβάρι
και δέκα σε περικαλούν αφέντη καβαλάρη.
Καβαλικεύεις κι έρχεσαι, πεζεύεις καμαρώνεις
Κι όπου πατεί το μαύρο σου πηγάδια φανερώνεις
πηγάδια πετροπήγαδα κι αυλές μαρμαρωμένες
Αφέντη μου πρωτογιωργό και πρωτοζευγωλάτη
τ’ αλέτρι σου είναι σίδερο και το υνί σου ατσάλι
κι αυτά τα ζευγολέματα μ’ ασήμι είναι δεμένα
κι εκείνα τ’ αλογάκια σου άγγελοι είναι τα καημένα
μα το σταράκι που 'σπειρες σπίρες μαργαριτάρι
μαργαριτάρι έσπειρες μάλαμα θα θερίσεις.
Οι Τούρκοι το θερίζανε Ρωμιοί το κουβαλούσαν
κι η μυρωδιά το σάρωνε με το χρυσό θυμάρι.
Εσένα σου πρέπει αφέντη μου δεβένια να κοιμάσαι
βελούδινα να σκεπάζεσαι αφέντια να λογάσαι
και στον αφρό του λογαριού κοιμάται ένας αφέντης
στέκω και συλλογίζομαι και πώς να τον ξυπνήσω.
Φέρτε μου μήλα δώδεκα, κυδώνια δεκαπέντε,
τρία κλωνιά βασιλικό ίσως ξυπνήσει ο αφέντης.
Πολλά είπαμε τ’ αφέντη μας ας πούμε της κυράς μας
Κυρά λιγνή, κυρά ψηλή, κυρά γαϊτανοφρύδα
κυρά μ' όταν στολίζεσαι και πας στην εκκλησιά σου
ρόδα και τριαντάφυλλα πέφτουν απ’ τα μαλλιά σου
βάζεις τους σκλάβους από μπρος τους σκλάβους από πίσω
κι ένα μικρό σκλαβόπουλο να σου κρατάει τον ίσκιο.
Μέσα η εκκλησιά μοσχοβολά κι όξω μοσχοπετρίζει
κυρά μου το δοξάρι σου Μεθανικό καντήλι
που το βαρούνε στη Φραγκιά κι ακούγεται στη Δύση.
Πολλά είπαμε της κυράς ας πούμε και της κόρης
Αν έχεις κόρη έμορφη πραματευτής τη θέλει
ας είναι και πραματευτής πολλά προικιά γυρεύει
γυρεύει αμπέλια ατρύγητα, χωράφια με τα στάχια
γυρεύει και τη Βενετιά με όλα τα παλάτια.
Πολλά είπαμε της κόρης ας πούμε και του γιού σας.
Αν έχεις γιο στα γράμματα και γιο στο ψαλητήρι
να τ’ αξιώσει ο Θεός να βάλει πετραχείλι.
Κι εδώ που τραγουδήσαμε πέτρα να μη ραΐσει
κι ο νοικοκύρης του σπιτιού πολλά χρόνια να ζήσει.
Να ζήσει χρόνια εκατό και να τα διαπεράσει
κι από τα εκατό και κει ν’ ασπρίσει να γεράσει.
Κι εις έτη πολλά!».
Aνήμερα των Θεοφανείων
Όλη η οικογένεια πήγαινε στην εκκλησία χωρίς να φάει τίποτα. Ο παπάς τελούσε τον Μεγάλο Αγιασμό και με την ανάγνωση «και το Πνεύμα ’εν είδει περιστεράς» ένα άσπρο περιστέρι αφηνόταν ελεύθερο μέσα στην εκκλησία.
Το αγιασμένο νερό μοιραζόταν και όλοι μαζί ιερείς και εκκλησίασμα με τα εξαπτέρυγα μπροστά κατευθύνονταν προς το λόφο της Δεξαμενής του χωριού για ν’ αγιάσουν το νερό του δικτύου ύδρευσης του χωριού.
Επιστρέφοντας στο σπίτι έπιναν όλοι λίγο από το Μεγάλο Αγιασμό και με το υπόλοιπο ράντιζαν τ’ αμπέλια, τις ελιές και τα ζώα.
Με τη γιορτή των Θεοφανείων (την πρώτη του χρόνου) ολοκληρώνεται το Δωδεκαήμερο μαζί με τις παραδόσεις του και τα έθιμά του. anestisvlachosjr.blogspot.com
Περισσότερα: Αρβανίτισσες-Αρβανίτες, Παναγία Αρβανίτισσα
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου