Αρβανίτικα Κάλαντα Πρωτοχρονιάς (Απόδοση και Βίντεο)

Ο Κύριος Ιησούς Χριστός

και η Υπεραγία Μητέρα Του

η επονομαζομένη

Παναγία Αρβανίτισσα,

με τις ουράνιες ευχές
του Γέροντος Νεκταρίου †

να μας ευλογούν.

Καλή κι ευλογημένη Χρονιά

geron-nektarios-o-agioritis.blogspot.gr

Τα Κάλαντα αποτελούν δημοτικά ευχετικά τραγούδια που ψάλλονται εθιμικά κάθε χρόνο κυρίως την παραμονή μεγάλων θρησκευτικών εορτών (Χριστουγέννων, Πρωτοχρονιάς, Θεοφανίων, ακόμη και των Βαΐων (ή Λαζάρου), με εξαίρεση της Μεγάλης Παρασκευής που είναι κατανυκτικά.

Tα αρβανίτικα κάλαντα της Πρωτοχρονιάς στα Μεσόγεια άρχισαν να αντικαθίστανται από τα ελληνικά ήδη από τις αρχές του 20ου αι., αν και ακούγονταν από τους μεγάλους μέχρι τη δεκαετία του 1930. Τα αρβανίτικα κάλαντα, όπως διαπιστώνει κανείς, είναι σε πολλά σημεία πιστή μετάφραση των αντίστοιχων ελληνικών. Το νόημά τους διακατέχεται από έντονο αίσθημα φιλανθρωπίας και αλληλεγγύης, όπως ταιριάζει στις εορταστικές ημέρες των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς. Παραθέτω μόνο το πρώτο αρβανίτικο τετράστιχο, καθώς και την ελεύθερη μετάφραση του συνόλου των στίχων, που έχω κάνει:[www.scribd.com]

Mirë se na vinjë viti i ri

mirë të na pëlqenjë

gjegjuni vëllezër, gjegjuni

gjegjuni and u pëlqenjë.

…………………..

Καλώς να έρθει η Πρωτοχρονιά

καλά να μας αρέσει

ακούστε αδέρφια, ακούσατε

ακούστε αν σας αρέσει.

Σαν αύριο έλεγαν παλιά

ποιος θα πρωτόμπει μέσα

στην πόρτα της αυλόπορτας

το δώρο του να πάρει.

Αύριο γιορτάζει η εκκλησία

ν’ αλλάξτε και να πάτε.

Σα βγείτε από την εκκλησιά

στα σπίτια σας τραβάτε.

Και στρώστε τα τραπέζια σας

να φάτε και να πιείτε.

Κι αν είναι γείτονας φτωχός

κι αν είναι κανας έρμος

κι αν είναι κανας σακατλής

και δε μπορέσει να 'ρθει

στείλτε του το φαγάκι του

και δε θα ζημιωθείτε.

Άνθρωπος ήταν μ’ αρετή*

άνθρωπος γλυκομίλης

ραβδί ’χε από ξερόξυλο

το είχε ν’ ακουμπάει.

Κοιτάξαν το ξερόξυλο

χλωρό βλαστάρι βγήκε.

Κοιτάξαν τα βλαστάρια του

τρία πουλιά λαλούσαν

τα μάτια τους διαμάντινα

και στο χρυσό ντυμένα.

Χρόνια πολλά να χαίρουμε

του χρόνου καλή μοίρα

να πούμε τ’ Άι – Βασίλη μας

με στόμα και με λίρα.

* Εννοεί τον άγιο Βασίλη.

Αρβανίτικα Κάλαντα Πρωτοχρονιάς

Μίρσε τ βίνιε βίτι ρί - Με το καλό να μας έρθει ο καινούργιος χρόνος
μίρσε τ να πλικένιε - κι ευχόμεθα να σας αρέσει
σι νέστρε θόινε παλεά - σαν αύριο έλεγαν παλιά
τσίλι τ πρότο βίνιε - σ’ όποιον έρθει πρώτος
ντ ντέρε ταβλοπόρτε σ - στη μικρή πόρτα της αυλόπορτας
γκα νιέ ντουμέ τι γύπνι - ένα τάλληρο να του δώσετε
ου θόμι περ τ γκέγκενι - σας λέμε για ν’ ακούσετε
Θάμετε ε σερ Βασίλιτ - τα θαύματα που ’κανε ο Άι-Βασίλης
ις νιέ νιερί με αρετή - ήταν ένας άνθρωπος πολύ ενάρετος
ις σιούμε γλυκομίλι - και πολύ γλυκομίλητος
νιε ντρου τ θάτε κέι μπαστούν - ένα ξερό ξύλο είχε για μπαστούνι
εκέι περ τ κουμπίσεϊ - τόχε για ν’ ακουμπάει
εδέ αϊ νιε ηθάτε ντρου - κι αυτό το ξερό ξύλο
βλαστάρ-τ νιόμε χιούσι - βλάστησε ένα χλωρό βλαστάρι
εδέ ντε μάλε ντάι βλαστάρ - και πάνω σ’ αυτό το χλωρό βλαστάρι
ντι ζόκι εκελαδίσ νε κάθισαν - δυο πουλιά να κελαϊδίσουν
τσι κέινε σίτε σι διαμάντ - που ’χαν τα μάτια τους σαν διαμάντια
διαμάντ ντε φλουκουράτ. - διαμάντια πάνω σε μαύρο βελούδο.
Μπλίδουνι βλέζερ μπλίδουνι - Μαζευτήτε αδέρφια μαζευτήτε
ντε κλήσεζε τ βένι - στην εκκλησία να πάτε
γκα κλίσια τ μος λήψενι - απ’ την εκκλησία μη λείψετε
καλή ψυχή τ κένι. - καλή ψυχή να ’χετε.
Γκα κλίσια τούκε άρδου ρ - Απ’ την εκκλησία μόλις γυρίσετε
εφτίς τραπέζι στρόνι - αμέσως στρώστε το τραπέζι
αν ίστε δε νο νιέ φτωχό - κι αν είναι κανένας φτωχός
εδέ άτε τε φτόνι. - καλέστε κι αυτόν.
Αν ίστε νόνιε ή σκλεπε ρ - Κι αν είναι κανένας αόματος
ε νεκ κ μούντε βίνιε - και δεν μπορεί να έρθει
κιάλγιανι γιου φαΐ ν ατιέ - πηγαίνετε σεις το φαγητό στο σπίτι του
παδέ το ίδιο ίστε - κι είναι το ίδιο.
Ου θάμε καλιμέρι ν - Σας είπαμε το καλημέρι
με γκόλιε δε με λίρρ - τραγουδιστά και με την λύρα
δε γκα μοτ, δε γκα μότ - και του χρόνου
τε γιέμι μιρρ - να ’μαστε καλά
δε γκα μοτ, δε γκα μοτ - και του χρόνου
τε γιέμι μιρρ - να ’μαστε καλά.

Τα αρβανίτικα κάλαντα που είναι καταγεγραμμένα στο Νομό Βοιωτίας είναι:

Κάλαντα Πρωτοχρονιάς περιοχής Στειρίου Βοιωτίας

Σίν Βασίλη βγιέν
μπόρα η πιλκιέν.
Βγιέν μ'ντα νε μές ε νάτες
δεμάτ τε κα γιάπιν.
Σίν Βασίλη βγιέν
Γενάρη ντίχετ.
Ζόνιεν περιμένιμ
τσί βγιέν σίπερ πάρ
δίπλιετ γκαρκούαρ νε γκομάρ.

Απόδοση στα Ελληνικά.

Ο Άγιος Βασίλης έρχεται
το χιόνι του αρέσει.
Έρχεται μέσα στη μέση της νύχτας
δώρα να μας δώσει.
Ο Άγιος Βασίλης έρχεται
ο Γενάρης προβάλει.
Την κυρά περιμένουμε
που έρχεται από τον επάνω δρόμο
δίπλιες(γλυκά) φορτωμένες στο γαϊδούρι.

Δίπλιες = Πρωτοχρονιάτικο παραδοσιακό γλυκό

Τα αρβανίτικα κάλαντα της πρωτοχρονιάς, τα κατέγραψε το Δεκέμβριο του 2005 ο μαθητής της Δ' τάξης του εξατάξιου Δημοτικού Σχολείου Στειρίου Λιβαδειάς Πάστρας Χ.Πλούταρχος, σε εργασία που είχε αναθέσει στην τάξη του η δασκάλα τους Ελισάβετ Δερματίδου και όπως του τα τραγούδησε ο προπάππος του Δημήτριος Γεωρ. Μπελίτσας (1918-2006).

Αρβανίτικα κάλαντα Πρωτοχρονιάς

Σίν Βασίλη βγιέν (Ο Άγιος Βασίλης έρχεται)

μπόρα η πιλκιέν. (το χιόνι του αρέσει.)
Βγιέν μ΄ντα νε μές ε νάτες (Έρχεται μέσα στη μέση της νύχτας)
δεμάτ τε κα γιάπιν. (δώρα να μας δώσει.)
Σίν Βασίλη βγιέν (Ο Άγιος Βασίλης έρχεται)

Γενάρη ντίχετ. (ο Γενάρης προβάλει.)
Ζόνιεν περιμένιμ (Την κυρά περιμένουμε)
τσί βγιέν σίπερ πάρ (που έρχεται από τον επάνω δρόμο)
δίπλιετ γκαρκούαρ νε γκομάρ. (δίπλιες φορτωμένες στο γαϊδούρι.)